اثر محلول‌پاشی ایندول استیک اسید و کاینتین بر صفات گیاهی و شاخص‌های فلورسانس کلروفیل گیاهچه‌های برنج در شرایط تنش خشکی

به منظور ارزیابی اثر هورمون‌های ایندول استیک اسید (IAA) و کاینتین (Kin) بر بهبود تحمل تنش خشکی و شاخص‌های فلورسانس کلروفیل در گیاهچه‌های برنج، یک آزمایش فاکتوریل با سه عامل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از ژنوتیپ‌های برنج غریب، خزر، سپیدرود و آپلند 83750-131-1‌IR، تنش خشکی در دو سطح صفر (بدون تنش) و تنش خشکی از مرحله یک تا چهار کدبندی ورگارا و هورمون در سه سطح، صفر (بدون محلول‌پاشی هورمون)، IAA (5-10×5 مول) و کاینتین (5-10×5 مول) به صورت محلول‌پاشی برگ. صفات اندازه گیری شده شامل تعداد پنجه، تعداد روز تا لوله شدن برگ، دمای برگ، محتوای آب نسبی برگ، نشت الکترولیت‌ها، عدد کلروفیل‌متر و مولفه‌های فلورسانس کلروفیل بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عامل‌ها اثر معنی‌داری بر همه صفت‌های ارزیابی شده داشتند. رقم سپیدرود در شرایط تنش خشکی دارای بیشترین محتوای آب نسبی برگ (3/46 درصد) بود. کمترین محتوای آب نسبی برگ نیز متعلق به تیمار غریب در شرایط تنش خشکی (5/34 درصد) بود. محلول‌پاشی هورمون IAA هم در شرایط بدون تنش و هم تنش منجر به افزایش محتوای آب نسبی (به ترتیب 4/92 و 7/43 درصد) شد. ژنوتیپ آپلند در شرایط آبیاری کامل دارای بیشترین مقدار عدد کلروفیل متر (03/47) بود. کمترین مقدار آن نیز متعلق به تیمار غریب در تنش خشکی و (6/30) بود. محلول‌پاشی IAA و کاینتین منجر به افزایش عدد کلروفیل‌متر در رقم غریب به ترتیب به میزان 18 و 7/13 درصد شدند. تنش خشکی منجر به افزایش نشت الکترولیت‌ها به میزان 1/32 درصد در تیمار بدون محلول‌پاشی شد. کمترین میزان نشت الکترولیت مربوط به رقم سپیدرود در شرایط آبیاری کامل به میزان 36/16 درصد بود. تجزیه ناپارامتریک برای صفات رتبه‌ای نشان داد که ترکیب‌های تیماری مورد استفاده در این آزمایش بر صفات اندازه‌گیری شده اثر معنی‌داری داشتند. بیشترین مقدار کارآیی کوانتومی فتوسیستم دو به میزان 81/0 مربوط به رقم خزر در شرایط آبیاری کامل و محلول‌پاشی IAA بود. نتایج این آزمایش نشان داد که محلول‌پاشی IAA و کاینتین منجر به بهبود صفات مورد بررسی در شرایط تنش خشکی در گیاهچه‌های برنج شد و IAA نقش موثرتری در بهبود تحمل به تنش نسبت به کاینتین داشت. همچنین مشخص شد که ژنوتیپ‌های آپلند و سپیدرود متحمل‌تر از ارقام غریب و خزر بودند و در مجموع ژنوتیپ آپلند با محلول‌پاشی IAA رشد بهتری در شرایط تنش خشکی داشت.